Tekst jest skrótem z wystąpienia starosty powiatu ostródzkiego, Janusza Lipskiego na XII sesji Rady Powiatu w Ostródzie.
(...) Samorząd powiatowy jest strukturą stosunkowo młodą. Prawie pięcioletni okres jego funkcjonowania, to nie tylko problemy. Są i sukcesy, mamy się czym pochwalić. Należy jednak maksymalny wysiłek włożyć w rozwiązanie spraw, które uważamy za niezwykle ważne.
Budżet
Niewątpliwie największym zagrożeniem dla funkcjonowania powiatu jest przewidywana na koniec 2003 roku kwota długu w wysokości 18 mln zł. W związku z tym, wszelkie działania muszą być podporządkowane najważniejszemu dziś celowi tj. zmniejszeniu zadłużenia powiatu (...).
Należy jednak pamiętać, że budżet powinien być zrównoważony, co w sytuacji budżetu powiatu ostródzkiego oznaczać musi - dążenie do ograniczenia wydatków, gdyż dalsze zaciąganie kredytów przy nie mających większego wpływu na wielkość budżetu dochodach własnych, prowadzi nieuchronnie do kryzysu.
Osiągnięcie zgody politycznej w tej dziedzinie zaliczyć trzeba do jednego z najistotniejszych czynników mających wpływ na uchwalanie budżetu. (...) Jak już wspomniałem, maksymalne zmniejszenie deficytu budżetowego to zadanie pierwszoplanowe.
Aby wypracować realne metody pozwalające na osiągnięcie tego celu, podjęto prace polegające na przygotowaniu szczegółowych analiz wydatków budżetowych w jednostkach organizacyjnych powiatu. Przygotowany materiał opisuje zatrudnienie, koszty, tzw. stałe, koszty osobowe, wydatki bieżące oraz na inwestycje i remonty. Istotne jest ponadto określenie, w jakim rozmiarze wpływ na kształtowanie wydatków, szczególnie osobowych, mają regulacje wewnętrzne uchwalane przez Radę Powiatu. (...).
Oświata i wychowanie
Przyjęto już do realizacji takie zadania jak radykalne zmniejszenie kosztownych godzin ponadwymiarowych. W to miejsce zatrudniono w placówkach kilkudziesięciu młodych nauczycieli, w tym część osób w ramach prac publicznych, czy staży absolwenckich. Szkoły korzystają w ten sposób z dofinansowania z Funduszu Pracy.
Inne działania realne i możliwe do przyjęcia to:
- wprowadzenie mechanizmu uzależniającego przyznawanie dodatków dyrektorom placówek od wyników ich pracy oraz umiejętności pozyskiwania środków finansowych w ramach środka specjalnego,
- powiązanie regulaminu przyznawania dodatków z możliwościami budżetu,
- likwidacja lub przekształcenie nierentownych gospodarstw przy Zespole Szkół Agro - Ekonomicznych w Dobrocinie,
- łączenie placówek, jeżeli przemawiają za tym względy merytoryczne i finansowe.
(...) Zwrócono się również do Ministerstwa Edukacji i Sportu o zmianę naliczenia subwencji dla Ośrodka Szkolno - Wychowawczego w Szymanowie, gdyż naszym zdaniem subwencja nie uwzględnia kosztów placówki dla dzieci z upośledzeniem znacznym i głębokim(...).
Mam również nadzieję, że w działaniach mających usprawnić funkcjonowanie oświaty pomocny będzie opracowany przez Centrum Edukacji Obywatelskiej w Warszawie program "Polityka oświatowa samorządu terytorialnego, gdyż na oświatę nie można patrzeć tylko przez pryzmat oszczędności finansowych (...).
Placówki opiekuńczo - wychowawcze korzystają również z dofinansowania ponad dotację otrzymywaną z budżetu państwa. Dlatego należy kontynuować działania mające na celu przekazanie tych placówek podmiotom niepublicznym. Poza przekazaniem Domu Dziecka w Szymonowie do prowadzenia przez Stowarzyszenie, należy poszukiwać podobnych rozwiązań dla pozostałych placówek, szczególnie rodzinnych domów dziecka. O tym, że bez szkody dla wychowanków placówki takie funkcjonują coraz powszechniej, świadczy i nasz przykład tj. powstały niedawno niepubliczny rodzinny dom dziecka w Lubajnach.
Wieloletni program inwestycyjny
(...) Do prac nad programem należy już przystąpić uwzględniając następujące czynniki:
- realną do wydzielenia w budżecie kwotę na zadania inwestycyjne,
- hierarchię potrzeb w okresie długofalowym,
- możliwość powiązania środków budżetowych ze środkami pochodzącymi z funduszy unijnych.
Biorąc pod uwagę możliwości budżetu, plan inwestycyjny opierać się będzie przede wszystkim na zadaniach drogowych.
Drogi to newralgiczna dziedzina funkcjonowania Powiatu. Ich stan jest bardzo zły, a ograniczone środki budżetowe nie pozwalają na szybkie złagodzenie tego problemu. (...) W celu poprawienia efektywności wydawanych na drogi środków publicznych należy:
- dokonać kompleksowej oceny funkcjonowania Zarządu Dróg Powiatowych. Ocena będzie zawierać analizę zatrudnienia, kosztów osobowych, ocenę realizowanych zadań nałożonych przepisami prawa oraz sposób przygotowywania planów inwestycyjnych i remontowych,
- należy współpracować ściśle z samorządami powiatu wykonując szereg prac na zasadzie porozumień.
Zwrócimy się do sejmu i rządu z wnioskiem o podjęcie prac legislacyjnych zmierzających do uporządkowania sprawy kategorii dróg powiatowych w miastach. Szereg dróg, które są ulicami w miastach, nie odpowiada definicji drogi powiatowej zawartej w ustawie o drogach publicznych.
Prace nad wieloletnim programem inwestycyjnym ukończone będą najpóźniej do końca I kwartału 2004 r. (...)
ZOZ
W 2001 roku Powiat przejął 9 - milionowe zobowiązania po zlikwidowanym samodzielnym publicznym zespole opieki zdrowotnej. (...) Nie można dopuścić do tego, aby olbrzymi wysiłek, jakim jest spłacanie poprzez budżet naszego Powiatu zadłużenia po zlikwidowanym ZOZ, został zaprzepaszczony. (...) Należy w trybie pilnym:
- w oparciu o gruntowną analizę kosztów i przychodów opracować program naprawczy finansów spółki (...),
- w oparciu o analizę potrzeb w zakresie usług medycznych opracować perspektywiczny model funkcjonowania szpitala ze szczególnym uwzględnieniem struktury oddziałów, specjalistyki ambulatoryjnej i pomocy doraźnej. (...)
- na podstawie przyjętego modelu funkcjonowania spółki opracować program remontów i inwestycji obejmujący w perspektywie co najmniej kilkuletniej harmonogram realizacji najpoważniejszych robót. (...)
- opracować strategię pozyskiwania środków umożliwiających finansowanie rozwoju Spółki, w tym również niezbędne staje się wypracowanie modelu rozwoju kapitałowego spółki. (...)
Porządek publiczny i bezpieczeństwo
(...) Do kompetencji Rady Powiatu należy uchwalenie "powiatowego programu zapobiegania przestępczości oraz ochrony bezpieczeństwa obywateli i porządku publicznego". Program taki nie został dotychczas uchwalony, a powołana (...) Komisja Bezpieczeństwa i Porządku nie przygotowała projektu programu, pomimo że jest to jej ustawowym zadaniem. Należy więc:
- uaktywnić działalność Komisji Bezpieczeństwa i Porządku tak, aby wykonywała ona zadania, do jakich została powołana,
- doprowadzić do przygotowania projektu "programu zapobiegania przestępczości oraz ochrony bezpieczeństwa obywateli i porządku publicznego" i do jego uchwalenie do końca bieżącego roku,
- zaprosić do udziału w pracach Komisji przedstawicieli Państwowej Powiatowej Straży Pożarnej i Powiatowej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej.
Współpraca
Na szczeblu powiatu obowiązkowe jest uchwalanie różnorodnych planów i programów. Oprócz wspomnianych wcześniej (...) funkcjonuje uchwalony w maju br. "Powiatowy Program Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych". Do końca roku obowiązkowo należy przyjąć "Powiatowy Program Ochrony Środowiska" oraz "Plan Gospodarki Odpadami". Ponadto w najbliższej przyszłości należy rozpocząć prace nad przygotowaniem "Powiatowego programu przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy". (...)
Taki szeroki zakres zagadnień objętych programami wymaga różnorodnych form współpracy z jednostkami niezależnymi od administracji powiatowej. (...) Przyjmuję więc zasadę ścisłego partnerstwa poprzez:
- cykliczne, co dwumiesięczne spotkania starosty z wójtami i burmistrzami,
- bieżącą wymianę informacji o możliwościach wspólnych działań i uzyskiwania funduszy,
- poddawaniu do opiniowania przez samorządy istotnych z ich punktu widzenia rozstrzygnięć będących w kompetencji powiatu,
- kontynuację wspólnej działalności promocyjnej,
- integrację działań wokół powołanej przez samorządy Fundacji Rozwoju Przedsiębiorczości "ATUT"
(...)
Organizacje pozarządowe
(...) Rola organizacji pozarządowych jest oczywista. One bowiem tworzą te formy organizacyjne, w których aktywni obywatele mogą działać a więc wyrażać swój udział w życiu publicznym. Bez takiej możliwości nie może istnieć pożądany model społeczeństwa obywatelskiego. (...) Naszym więc zadaniem jest jak najszersze korzystanie z możliwości współpracy. Współpraca ta będzie przybierała następujące formy:
- zlecanie organizacjom pozarządowym realizacji zadań publicznych,
- wzajemne informowanie się o planowanych kierunkach działalności i współdziałania w celu zharmonizowania tych kierunków,
- konsultowanie z organizacjami pozarządowymi, odpowiednio do zakresu ich działania, projektów aktów normatywnych w dziedzinach dotyczących działalności statutowej tych organizacji,
- tworzenie wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym.
(...)
Powiat w zjednoczonej Europie
(...) Należy przyspieszyć prace nad przygotowaniem inwestycyjnego projektu drogowego i wpisanie go do Internetowego Systemu Ewidencji Kart Projektów. Zwiększa to szanse na uzyskanie pomocy z Europejskiego Funduszu rozwoju Regionalnego. W skali tylko naszego województwa zarejestrowanych zostało już ponad 80 projektów. Musimy szybko nadrobić te zaległości.
Są też już pierwsze sukcesy. W ramach aplikacji do programu Narodowego Centrum Kultury pod nazwą "Polskie regiony w europejskiej przestrzeni kulturowej" zostały zakwalifikowane i umieszczone na krajowej liście rankingowej do dalszych działań przygotowujących projekty pod fundusze strukturalne - trzy wnioski, pierwszy to:
- "Kanał Ostródzko - Elbląski - unikatowy zabytek dziedzictwa kulturowego motorem wszechstronnego rozwoju subregionu i lokalnej społeczności",
drugi:
- "Wykorzystanie naturalnych walorów zabytkowej wieży ciśnień dla rozwoju lokalnego ośrodka radiowego"
oraz ostatnio projekt związany z adaptacją tzw. koszarowca nazwany "Centrum użyteczności publicznej".