W środę 27 maja 2015 roku wieczorem, wykładem w czytelni miejskiej prof. dr hab. Janusz Małłek zakończył obchody II Ostródzkich Dni Gizewiusza. Już po raz drugi przypomnienie naszej lokalnej społeczności o tej niezwykłej i bardzo interesującej postaci zawdzięczamy ostródzkim luteranom, parafii Ewangelicko - Augsburskiej w Ostródzie aktywnie wspieranej już przez naszą niestrudzoną Bibliotekę. Miejmy nadzieję że dotychczasowa tak owocna współpraca ks. proboszcza i administratora parafii Wojciecha Płoszek, z panią dyrektor Anną Głowińską, niezmordowaną animatorką życia kulturalnego w naszym mieście trwać będzie jeszcze długo. Zainteresowanie tego typu inicjatywami jest jak można to było zauważyć na ostatnim spotkaniu, całkiem duże. Świadczyła o tym wypełniona do ostatniego miejsca sala czytelni i bardzo żywa dyskusja podczas ostatniego już spotkania w tegorocznym cyklu.Gustaw Gizewiusz dawny mieszkaniec naszego miasta to jeden z bohaterów ludu mazurskiego. Ten bardzo pracowity i skromny zarazem luterański duchowny był propagatorem polskiego języka i kultury, aktywnym obrońcą dawnej mazurskiej tradycji tej ziemi. Jego podniszczony i zapomniany już nieco grób, znajduje się na wzgórzu cmentarza "polska górka", całkiem niedaleko kościoła gdzie kiedyś pracował i wygłaszał swoje płomienne kazania. W połowie XIX wieku Gustaw Gizewiusz, pierwszy zbieracz pieśni polskich na Mazurach odnotuje w swoich zbiorach ogromną ich ilość. Wiemy że zebrał ponad 460 utworów polskich pieśni, które zostały zachowane na ostródzkich wsiach. Zebrane i opisane jako "Pieśni ludu znad górnej Drwęcy w parafiach ostródzkiej i kraplewskiej w latach 1836 -1840" dobitnie pokazują, że język polski w połowie XIX wieku na tych terenach, był wciąż bardzo żywy i na używany na co dzień przez ludność zamieszkująca okoliczne wsie. Dzieło Gizewiusza zostało włączone później przez Oskara Kolberga, wybitnego polskiego etnografa do jego wielotomowego zbioru znanego jako Pieśni ludu polskiego. W kościele katolickim w maju obchodzone są uroczystości komunijne, może warto więc w tym miejscu wspomnieć, że w statystyce językowej kościoła w Ostródzie z 1827 roku Gizewiusz odnotowuje, "w kościele konfirmantów polskich było 993 a niemieckich 689". W Archiwum Państwowym w Olszynie do dziś przechowywany jest dziennik Gustawa Gizewiusza z ostródzkiej wsi Kraplewo zawierający "wykaz dzieci polskojęzycznych", to one i ich rodzice śpiewały owe "piosnki żywe" które skrzętnie spisywał ostródzki pastor. Zmiany zachowań językowych w państwie pruskim, zanikanie języka polskiego, zniemczenie lokalnej ludności przyniesie dopiero nadchodzący okres rozwoju silnego nacjonalizmu. W pierwszej połowie XIX wieku bardzo aktywnie działający na ostródzkich terenach Gizewiusz, oprócz zapisywania polskich pieśni, zbiera również pruskie zabytki archeologiczne i co ciekawe przekuje je nie do Królewca jak by się wydawać mogło lecz do Warszawy. Trafić miały one do Muzeum Archeologicznego Warszawskiego Towarzystwa Naukowego im. Erazma Majewskiego. Więcej informacji na ten temat prawdopodobnie powinniśmy znaleźć w naszym małym lokalnym muzeum. Przedwczesny i nieoczekiwana zgon przerwał pracę pastora, tym miesiącu obchodziliśmy jego 167 rocznicę śmierci.
Niestety XIX wiek to okres kiedy Prusy przeprowadziły wzmożoną i agresywną germanizację mieszkańców swoich ziem co w konsekwencji w połączeniu z dość trudną historią Mazur sprawiło że postać tego niezwykłego człowieka szybko uległa zapomnieniu.
Dlatego tym bardziej cenne są takie inicjatywy i działania jakie stara się podejmować ks. Wojciech PŁOSZEK i pani dyrektor Anna Głowińska. Na szczęście minęły już czasy kiedy ewangelikom odbierano kościoły i minęły już czasy narodowych prześladowań. Dziś możemy spokojnie pochylić się nieco głębiej nad refleksją o tożsamość tych ziem oraz zapomnianą już historią jej dawnych mieszkańców. Trzeba tylko chcieć. Luteranom i bibliotece należą się serdecznie podziękowania za przywracanie pamięci o czasach i ludziach wpisanych się w trudną ale jakże ciekawą historię tego małego mazurskiego miasta.
Organizator II Dni Gizewiusza: parafia Ewangelicko - Augsburska w Ostródzie przy współpracy Biblioteka Miejska w Ostródzie, Zachodniomazurskie Stowarzyszenie Przewodników i Pilotów Wycieczek, Muzeum w Ostródzie, Centrum Kultury w Ostródzie, Zespół Szkół Zawodowych w Ostródzie, Zespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących w Morągu.