Choć aż 72% mieszkańców województwa warmińsko-mazurskiego chciałoby za darmo pracować na rzecz lokalnej społeczności, radni wielu gmin zwlekają z wprowadzaniem odpowiednich regulacji – wynika z monitoringu przeprowadzonego przez program Masz Głos, Masz Wybór Fundacji Batorego. Do 28 kwietnia trwają zapisy do akcji Masz Głos, Masz Wybór. Organizatorzy pomogą wprowadzić w gminach gwarantowane przez prawo sposoby zapewnienia mieszkańcom wpływu na decyzje władz. Jednym z takich sposobów jest tzw. inicjatywa lokalna. |
Czy jest uchwała? |
||||||||||||||||||||||||
|
- urząd kupuje sadzonki drzew, a mieszkańcy je sadzą
- mieszkańcy przygotowują program i przekąski, a miasto rozstawia namioty, by urządzić piknik
- mieszkańcy poświęcają wolny czas na budowę placu zabaw, a urząd zapewnia wsparcie finansowe.
By doszło do współpracy w ramach tzw. inicjatywy lokalnej między władzami a mieszkańcami musi zostać zawarta umowa, regulująca zobowiązania każdej ze stron. Wcześniej radni muszą podjąć uchwałę określająca warunki realizacji inicjatyw na swoim terenie. Od 2010 mają taki obowiązek.
Na początku kwietnia br., zespół Masz Głos, Masz Wybór Fundacji Batorego rozesłał do 240 urzędów miast i gmin pytania, czy miejscowa rada przyjęła już odpowiednie regulacje.
W województwie warmińsko-mazurskim pytania trafiły do 15 losowo wybranych gmin. Odpowiedzi nadeszły z 12 miejscowości. Okazało się, że tylko w czterech podjęto stosowną uchwałę.
– To marnowanie potencjału, jaki tkwi w mieszkańcach. Wynika prawdopodobnie z braku wiedzy, że regulacje należy wprowadzić, a nie czyjejś złej woli. Z prowadzonych przez nas badań wynika, że 72% mieszkańców województwa warmińsko-mazurskiego zgodziłoby się na nieodpłatną pracę na rzecz lokalnej społeczności. To niemal rekord w skali kraju. Tymczasem radni zaangażowania tego nie ułatwiają – zauważa Joanna Załuska z Fundacji Batorego, dyrektor programu Masz Głos, Masz Wybór. – Ale nic straconego! Mieszkańcy mają przecież sporo narzędzi, by przypomnieć władzom, że i oni mają prawo współdecydować o lokalnych sprawach. Część prezentujemy w miniporadniku. Do 28 kwietnia czekamy też na chętnych, którzy chcieliby współdziałać z nami w ramach akcji Masz Głos, Masz Wybór i zmieniać swoje gminy.
Do udziału w akcji Fundacja Batorego zaprasza formalne i nieformalne organizacje oraz grupy sąsiedzkie, biblioteki, kluby osiedlowe, uniwersytety trzeciego wieku - wszystkich, którzy chcieliby włączyć się w życie własnego miasta lub gminy. Osoby, które zarejestrują się na www.maszglos.pl, mają szansę otrzymać zaproszenie na bezpłatne weekendowe szkolenie oraz niewielką kwotę na pokrycie kosztów lokalnych działań.
DZIAŁAJ! PORADNIK OBYWATELSKI
Twój wpływ na to, co się dzieje w Twojej gminie nie kończy się z chwilą oddania głosu w wyborach samorządowych. Dowiedz się, jakie narzędzia możesz wykorzystać, aby skutecznie zmieniać swoje otoczenie.
Współdecyduj o gminnych pieniądzach
Budżet partycypacyjny (obywatelski) polega na wydzieleniu pewnej części budżetu gminy na projekty zgłaszane i wybierane podczas głosowania przez samych mieszkańców. Gminy mają dużą swobodę w regulowaniu zasad, np. określenia, jaka kwota ma zostać w ten sposób rozdysponowania oraz jakiego typu projektu można zgłaszać. W praktyce, najwięcej propozycji dotyczy lokalnej infrastruktury: remontu ulic, budowy ścieżek rowerowych etc., ale też np. finansowania segregacji odpadów czy uruchomienia linii autobusowej. Budżet partycypacyjny wprowadziło już kilkanaście polskich miast. W Poznaniu na projekty mieszkańców rada miasta przeznaczyła aż 10 mln złotych.
Fundusz dla Twojej wsi
Fundusz sołecki to kwota określona w budżecie gminy zagwarantowana dla poszczególnych sołectw na przedsięwzięcia mające na celu poprawę warunków życia. Jej wysokość zależy od zamożności gminy i zazwyczaj waha się od kilku do kilkunastu tysięcy złotych. Dzięki pieniądzom z funduszu sołeckiego można na przykład zbudować nowy lub odnowić istniejący plac zabaw, zakupić materiały edukacyjne do lokalnej świetlicy. Można też np. naprawić uliczne oświetlenie, czy zorganizować festyn. Pieniądze z funduszu przyznawane są na podstawie wniosku przyjętego przez zebranie wiejskie, czyli zgromadzenie wszystkich mieszkańców sołectwa. Najważniejsze, by projekt mieścił w zadaniach gminy i służył poprawie jakości życia mieszkańców. Wtedy rada gminy ma obowiązek przyznać Wam dofinansowanie.
Zaangażuj się w inicjatywę lokalną
Założeniem inicjatywy lokalnej (IL) jest, by mieszkańcy wspólnie z władzami samorządowymi lub jednostkami organizacyjnymi samorządu terytorialnego (szkoła, dom kultury, ośrodek sportu itd.) zrealizowali przedsięwzięcie na rzecz społeczności lokalnej. IL nie jest przekazaniem pieniędzy, to wspólny projekt, w którym mieszkańcy i jednostki samorządu angażują swój czas i środki na rzecz wspólnego przedsięwzięcia. Projekt może dotyczyć właściwie każdej sprawy ważnej dla Was, której rozwiązanie mieści się w kompetencjach danego samorządu (inne zadanie ma gmina, a inne powiat). Władze mają obowiązek przyjąć uchwałę określającą tryb składania i kryteria oceny wniosków w ramach IL. Uchwała zawiera kryteria, które pomogą Wam doprecyzować pomysł i zweryfikować, co dla samorządu jest ważne przy realizacji IL.
Zgłoś projekt uchwały rady gminy
Coraz więcej gmin przewiduje możliwość składania przez grupy mieszkańców własnych projektów uchwał. Takie rozwiązanie funkcjonuje już m.in. w Warszawie i Szczecinie. Statut gminy powinien określać m.in., ile podpisów trzeba zebrać, aby projekt został rozpatrzony przez radę. Projekty mogą dotyczyć właściwe wszystkich spraw należących do kompetencji rady, np. wysokości opłat za wywóz śmieci czy sieci szkół. Jeżeli statut Waszej gminy nie przewiduje obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej, zwróćcie się do radnych o przyjęcie niezbędnych zmian.
Weź udział w konsultacjach społecznych
Tylko w nielicznych sprawach władze gminy mają obowiązek konsultować decyzje z mieszkańcami. Zwróćcie się do swoich radnych o przyjęcie uchwały określającej zasady prowadzenia konsultacji społecznych w innych sprawach. Taka uchwała powinna m.in. określać przypadki, kiedy konsultacje są wymagane, nawet mimo braku ustawowego obowiązku. Warto w niej również określić sposoby przeprowadzania konsultacji. Nie muszą się ograniczać do spotkań z mieszkańcami czy możliwości składania pisemnych uwag. W wielu gminach stosowane są już nowoczesne metody konsultacji, np. poprzez internetowe formularze, SMS-y, sondaże czy spotkania z ekspertami.
Dowiedz się więcej o działaniach samorządowców
Najważniejsze informacje, takie jak uchwały rady gminy, budżet gminy, czy o konkursach na stanowiska pracy w urzędach powinny znajdować się na stronie internetowej urzędu, w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP). Jeżeli brakuje tam jakichkolwiek informacji publicznych, możemy zwrócić się o nie, składając (pisemny, mailowy, a nawet ustny) wniosek o udostępnienie informacji publicznej (wnioski mogą składać i osoby, i organizacje). Można również przyjść na sesję rady gminy. Dotyczy to także posiedzeń komisji rady gminy. Tylko w wyjątkowych przypadkach – kiedy omawiane są sprawy objęte tajemnicami chronionymi prawem – możliwe jest utajnienie posiedzenia. Posiedzenia możecie nagrywać, a nagrania publikować.
Akcja Masz Głos, Masz Wybór to ogólnopolska akcja angażująca obywateli i władze samorządowe do dialogu i współpracy. Zainaugurowana w 2002 roku, objęła 600 gmin w Polsce. W akcję zaangażowało się 1350 organizacji i grup nieformalnych, a jej uczestnicy zorganizowali ok. 1050 debat z władzami, w których uczestniczyło ok. 40 tys. osób.
Więcej informacji na stronie internetowe: www.maszglos.pl/